การอบรมโรคหลอดเลือดสมองสำหรับพยาบาลผ่านทางออนไลน์

Almost 4 months into the lockdown, our team in the Philippines felt the need to boost knowledge for stroke nurses during the pandemic. Here is how they did it. 

การแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโคโรนาส่งผลกระทบต่อระบบการศึกษาและการดูแลสุขภาพทั่วโลก เมื่อเดือนมีนาคมที่ผ่านมาทั่วประเทศเริ่มใช้มาตรการปิดเมือง ทำให้การเรียนการสอนในโรงเรียนได้รับผลกระทบโดยต้องปิดภาคเรียนก่อนกำหนด มาตรการตอบสนองดังกล่าวยังรวมถึงการให้ระงับการเคลื่อนย้ายและกิจกรรมการรวมกลุ่มของผู้คนจำนวนมาก ทั้งการประชุมของแพทย์ที่มีการบรรยายในโรงพยาบาล การประชุมวิชาการทางการแพทย์ เวิร์กชอป และการฝึกอบรมต่าง ๆ จึงจำเป็นต้องระงับด้วยเช่นกัน แน่นอนว่าการไปโรงพยาบาลหรือการเข้าพบบุคลากรทางการแพทย์แบบเผชิญหน้าจะทำได้อย่างจำกัด

ผ่านไปแล้ว 4 เดือนที่ใช้มาตรการปิดเมืองและด้วยการผ่อนปรนข้อจำกัดลง ทำให้ทีมงานตระหนักถึงความจำเป็นในการฟื้นฟูความรู้สำหรับพยาบาลโรคหลอดเลือดสมองในช่วงที่มีการระบาดครั้งใหญ่เช่นนี้ ทีมงานนี้จัดตั้งขึ้นผ่านเครือข่ายระยะเฉียบพลัน ซึ่งมุ่งมั่นพัฒนาสู่ความเป็นเลิศด้านโรคหลอดเลือดสมองของโปรแกรม Angels Initiative โดยทีมประกอบด้วยพยาบาลโรคหลอดเลือดสมอง (SN) ภายในประเทศจำนวน 3 คนที่ผ่านการรับรอง ผู้จัดการโปรแกรมดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง (SCPM) จำนวน 1 คน และแพทย์เฉพาะทางโปรแกรมดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง (SCPS) อีก 4 คน การจัดโปรแกรมจะแบ่งออกเป็น 2 ส่วน คือ (1) การบรรยายเนื้อหาเบื้องต้นเกี่ยวกับโรคหลอดเลือดสมองและวิธีการจัดการ การรักษาด้วย rtPA, การบริบาลและการจัดการ ระเบียบการ FeSS และเครื่องมือประเมินโรคหลอดเลือดสมอง โดยใช้แบบประเมินคะแนนโรคหลอดเลือดสมองเฉียบพลันของสถาบันสุขภาพแห่งชาติ (NIHSS) กับแบบประเมินระดับความพิการของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง (Modified Rankin Scale) และ (2) เวิร์กชอปแบบโต้ตอบซึ่งใช้การเพิ่มประสิทธิภาพเส้นทาง กับเวิร์กชอปสถานีสลายลิ่มเลือด การฝึกอบรมสำหรับพยาบาลโปรแกรมนี้จัดขึ้นเป็นครั้งแรกโดยมีการพบปะเรียนรู้กันในเดือนเมษายน 2017 เป็นเวลาหนึ่งวันครึ่ง

ระเบียบวิธี
โปรแกรมการพยาบาลโรคหลอดเลือดสมองของ Angels จะเปลี่ยนเป็นการเรียนการสอนออนไลน์พร้อมกันโดยใช้โมเดล PDCA คือ Plan (วางแผน) - Do (ปฏิบัติ) - Check (ตรวจสอบ) - Act (ปรับปรุง) ต่อเนื่องกันสองวงจร 

รูปที่ 1 โมเดล PDCA สองวงจร

ตาราง 1 ขั้นตอนต่าง ๆ ในวงจร PDCA

ผู้เข้าร่วมและคำแนะนำในการเข้าร่วม
ผู้ที่ได้รับคัดเลือกให้เข้าร่วมโปรแกรมประกอบด้วยพยาบาลโรคหลอดเลือดสมอง และ/หรือผู้ฝึกอบรมพยาบาลที่ผู้อำนวยการหน่วยโรคหลอดเลือดสมองแนะนำว่ามีคุณสมบัติเหมาะสมต่อการเป็นผู้ให้การฝึกอบรมโรคหลอดเลือดสมองตามโรงพยาบาลของตนต่อไปในอนาคต โดยกำหนดเกณฑ์สำหรับคัดเลือกผู้เข้าร่วมดังนี้ (1) เป็นพยาบาลอยู่ในทีมโรคหลอดเลือดสมอง (2) มีความสามารถในการฝึกอบรมเพื่อนร่วมงานได้ และ (3) เต็มใจแบ่งปันแนวปฏิบัติอันเป็นเลิศแก่ชุมชนผู้ฝึกอบรมพยาบาลของ Angels

พยาบาลผู้เข้าร่วมจะต้องผ่านการรับรองออนไลน์เรื่องเครื่องมือประเมินโรคหลอดเลือดสมอง NIHSS และใบรับรองอิเล็กทรอนิกส์ Angels สำหรับพยาบาล โดยเข้าใช้งานได้ทางเว็บไซต์ของ Angels

สรุปและอภิปรายผล
การเปลี่ยนผ่านการเรียนการสอนให้เป็นแบบออนไลน์ของโปรแกรมการพยาบาล Angels ดำเนินการโดยใช้แพลตฟอร์มของ Zoom ซึ่งเวิร์กชอปจะเปลี่ยนผ่านไปเป็นเซสชันแบบโต้ตอบออนไลน์ในห้องสนทนากลุ่มย่อย (Breakout Rooms) ของโปรแกรม Zoom, ส่วนรายการตรวจสอบของ Angels พร้อมเครื่องมือการประเมินต่าง ๆ จะดำเนินการผ่าน Google Form แบบจับเวลา ตลอดจนแพลตฟอร์มที่นำเสนอผ่านวิดีโอโต้ตอบซึ่งจะใช้สำหรับการประเมินแบบโต้ตอบผ่านทางวิดีโอ

การเปลี่ยนผ่านที่ได้ผลดีนี้จะถูกประเมินโดยใช้เครื่องมือสำรวจที่ครอบคลุมการประเมินเชิงคุณภาพในด้านการเรียนการสอนและเวิร์กชอปแบบออนไลน์ มีการประเมินแนวทางการเรียนการสอนด้วยแบบทดสอบก่อนเรียนและแบบทดสอบหลังเรียน ส่วนเวิร์กชอปแบบออนไลน์นั้นจะประเมินผู้ดำเนินรายการและการจัดเวิร์กชอปแบบออนไลน์ โดยใช้คะแนนตามมาตรวัดของลิเคิร์ทระดับ 1-5 (Likert Scale) ผู้ดำเนินรายการจะได้รับการประเมินเรื่องการจัดการและการให้คำแนะนำที่ชัดเจน การกำหนดวัตถุประสงค์ SMART และความชำนาญในโปรแกรม เนื้อหาออนไลน์ได้รับการประเมินโดยพิจารณาจากการบรรลุวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ การมีส่วนร่วมโต้ตอบอย่างเพียงพอ ความช่วยเหลือเกื้อกูลซึ่งเกี่ยวข้องกับงาน ความรู้ความเข้าใจเรื่องภาวะฉุกเฉินทางประสาทวิทยาของโรคหลอดเลือดสมอง การนำทักษะที่ได้เรียนรู้ไปใช้งาน และความถูกต้องของระเบียบวิธีในเวิร์กชอป

ผู้เข้าร่วมมีจำนวน 90 คน ซึ่งเป็นตัวแทนจากโรงพยาบาล 42 แห่งในประเทศ การให้ความร่วมมือประเมินผลอยู่ที่ 68% โดยมีการกระจายระหว่างตัวแทนจากโรงพยาบาลรัฐและโรงพยาบาลเอกชนเท่ากันที่ 50% พยาบาลโรคหลอดเลือดสมองที่เข้าร่วมจะได้รับมอบหมายไปยังพื้นที่อื่นของโรงพยาบาล ซึ่งมาจากห้องฉุกเฉิน 23% มาจากหน่วยโรคหลอดเลือดสมอง 26% มาจากห้อง ICU 19% มาจากหอผู้ป่วยทั่วไป 13% และมาจากพื้นที่รวม 19% ผลที่ได้แสดงให้เห็นว่าการเปลี่ยนผ่านของโปรแกรมนั้นเป็นที่ยอมรับและได้ผลดี โดยมีคะแนนตามมาตรวัดของลิเคิร์ทอยู่ที่ 4.76 คะแนน ไม่มีความแตกต่างกันของระเบียบวิธีในเรื่องการกำหนดหน่วยและประเภทของโรงพยาบาล โดยมีคะแนนอยู่ที่ 4.7 ถึง 4.8 คะแนน

เมื่อให้อภิปรายประสบการณ์ระหว่างช่วงเวิร์กชอปสถานีออนไลน์ ได้รับคำตอบโดยสรุปเป็นกลุ่มคำดังต่อไปนี้

หลังจากกิจกรรมสิ้นสุดลง พยาบาลผู้เข้าร่วมจำนวน 89% กล่าวว่าตนมีความมั่นใจจนถึงมั่นใจอย่างยิ่งในการให้การฝึกอบรมเพื่อนร่วมงานในสถาบันของตนต่อไป

ข้อสรุป
วิธีการฝึกอบรมพยาบาลโรคหลอดเลือดสมองรูปแบบใหม่ด้วยการเรียนรู้ออนไลน์ผ่านทางโปรแกรมที่แปลงมานี้ได้ผลเป็นอย่างดี โดยวิธีดังกล่าวแสดงให้เห็นว่าผู้เข้าร่วมมีแนวโน้มที่จะนำโปรแกรมไปใช้กับเพื่อนร่วมงานตามโรงพยาบาลของตนต่อไปได้

เอกสารอ้างอิง:
Onyema, Edeh & Nwafor, Chika & Faith, Ayobamidele & Sen, Shuvro & Atonye, Fyneface & Sharma, Aabha & Alsayed, Alhuseen. (2020). Impact of Coronavirus Pandemic on Education. Journal of Education and Practice. 11. 108-121. 10.7176/JEP/11-13-12.
องค์การอนามัยโลก - www.who.int
กรมอนามัย - www.doh.org
Angels Initiative. www.angels-initiative.com
Basilaia, Giorgi & Kvavadze, David (2020). Transition to Online Education in Schools during a SARS-CoV-2 Coronavirus (COVID-19) Pandemic in Georgia. Pedagogical Research. 5. 1-9. 10.29333/pr/7937.

Diana Jean Serondo, RN, NVRN, SCRN, CLYSSB, CDA-T, Wella Kris Avila, RN, SCRN, Darren Porras, RN, Jackielyn Cortez, Anne Mendoza, Krissy Avestro, RN, Gisela Mutuc, RN, Mary Angeline Jose, RN